Hoe gaan vrijmetselarij en vrijmetselaren om met de uitdagingen en problemen die onze wereld momenteel ervaart? Er is vraag naar een vrijmetselarij die bewust in de samenleving geworteld is, die niet wegkijkt van de problemen in de wereld. Een vrijmetselarij die zich bezighoudt met zelfreflectie en kritisch denken en actief deelneemt aan maatschappelijke discussies. Een beetje meer rebels en gedurfd dus.

Als we inzoomen op de geschiedenis dan merken we op dat bewegingen die oorspronkelijk waren bedoeld om ons leven en ons bestaan te verbeteren (zoals het verlichtingsdenken, het idee van een economie van vrije markt, of de behoefte aan vrijheid), op termijn diezelfde behoefte aan verbetering of vrijheid gaan hinderen of zelfs tegenwerken. Totdat er een nieuwe beweging op gang komt, al dan niet gepaard gaande met een vorm van zachte evolutie of hardere revolutie. Een paradoxale ontwikkeling dus.

Peter onderscheid vijf paradoxen die, als ze niet voldoende in beeld zijn, bijdragen aan een tegengestelde beweging – een beweging die de gewenste verandering op termijn juist in de weg gaat zitten. Deze paradoxen zijn niet alleen in de samenleving te onderkennen, maar op kleinere schaal ook in de vrijmetselarij. Daarmee is de vrijmetselarij een ideale leerschool om te oefenen in het werken met deze paradoxen, om ons bewust te worden wanneer ze optreden en hoe er op effectieve en creatieve manieren, spelenderwijs, mee kan worden omgegaan. Deze leerervaringen kunnen vervolgens ook weer worden toegepast door ons te doen kennen in het Westen. Zo kunnen we een bijdrage leveren aan het effectief oplossen van de vraagstukken waarvoor we staan, in de wereld en bovenal in onszelf.

Is de Verlichting onaf? Zijn we als kinderen van de Verlichting lui geweest? Hebben we de christelijke en lokale wortels onvoldoende kritisch bekeken? Hoe kon het komen tot de economische uitputting van de natuur en nieuwe toenemende ongelijkheid?

Hoe staat een zelfkritische, zelfbewuste vrijmetselaar hier tegenover? Achter welke voorstellen kunnen we ons scharen? Hoe vertaalt zich solidariteit? Hoe spreken we met de jongeren die deze aarde van ons erven in haar huidige toestand? Hoe kan de VM appelleren aan de aankomende generaties? Welke zelfkritische veranderingen van de VM komen er nu op tafel?

In dit artikel gaat Peter Wouters in op deze vragen en komt tot een opzienbarende conclusie. Lees het in THOTH 4 van 2023, Polarisatie en verbintenis.